Ματαίωση παιδιού και πώς μπορούμε να την διαχειριστούμε

Ματαίωση είναι ο θυμός και η απογοήτευση που νιώθει ένα παιδί όταν δεν μπορεί να πραγματοποιήσει κάτι που επιθυμεί. Για παράδειγμα, μπορεί να προκύψει όταν χάνει σε ένα παιχνίδι, όταν του λέμε «όχι» σε κάτι που θέλει, όταν δυσκολεύεται να ολοκληρώσει μια δραστηριότητα ή όταν δεν έχει την επιθυμητή σχολική επίδοση. Όλα αυτά, συχνά, συνοδεύεται από έντονες συναισθηματικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις, όπως ξεσπάσματα, φωνές, κλάματα, τάσεις παραίτησης ή ακόμη και χαμηλή αυτοπεποίθηση.

Πολλές φορές, ως γονείς υποχωρούμε, επιτρέποντάς του να κάνει αυτό που θέλει ή σπεύδουμε να το προστατεύσουμε από μια δύσκολη κατάσταση, πριν καν εκείνο προσπαθήσει να την αντιμετωπίσει. Έτσι, όμως, μαθαίνει πως οι επιθυμίες του θα ικανοποιούνται πάντα και άμεσα. Δεν εξασκείται στο να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του όταν βιώνει απογοήτευση, απαγόρευση ή ένα απρόβλεπτο γεγονός. Δεν μαθαίνει, δηλαδή, να αναπτύσσει ανοχή στη ματαίωση, η οποία είναι μια κρίσιμη δεξιότητα που χρειάζεται να καλλιεργηθεί. Μέσα από αυτήν μαθαίνει να αναβάλλει την άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών του, να αποδέχεται τα όρια και τις αρνήσεις και να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα συναισθήματά του.

Πώς μπορούμε, λοιπόν, να βοηθήσουμε το παιδί μας να αναπτύξει αυτή την τόσο σημαντική δεξιότητα;

Ένα πρώτο και ουσιαστικό βήμα για την καλλιέργεια της ανοχής στη ματαίωση είναι η θέσπιση σαφών ορίων από την δική μας πλευρά. Τα όρια αυτά πρέπει να συνοδεύονται από ξεκάθαρες οδηγίες, όπως για παράδειγμα: «Μπορείς να παίξεις ηλεκτρονικά παιχνίδια για μία ώρα». Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εφαρμόζονται με συνέπεια και από τους δύο γονείς, ώστε να διατηρείται η σταθερότητα και να γίνεται κατανοητό στο παιδί τί ακριβώς αναμένεται από εκείνο. Παράλληλα, κάθε φορά καλούμαστε να αξιολογούμε το αίτημά του, λαμβάνοντας υπόψη το αναπτυξιακό, καθώς και το γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο στο οποίο βρίσκεται. Ένα αίτημα που φαίνεται λογικό για έναν έφηβο, μπορεί να μην είναι κατάλληλο για ένα παιδί μικρότερης ηλικίας.

Από την άλλη, οι συμβιβασμοί μπορούν εξίσου να συμβάλουν σημαντικά σε αυτή τη διαδικασία. Μπορούμε, για παράδειγμα, να συμφωνήσουμε με το παιδί μας ότι η επιθυμία του είναι πιθανό να ικανοποιηθεί, αρκεί πρώτα να εκπληρώσει μία συγκεκριμένη υποχρέωση, π.χ. «Μπορείς να βγεις βόλτα με τους φίλους σου, μόλις τελειώσεις τα μαθήματά σου». Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί μαθαίνει να αναβάλλει την ικανοποίηση και να αποδέχεται τις προτεραιότητες.

Επίσης, στις περιπτώσεις που χρειάζεται να περιμένει για κάτι που επιθυμεί, είναι χρήσιμο να του εξηγούμε με απλό και κατανοητό τρόπο τα βήματα που θα ακολουθήσουν μέχρι να ικανοποιηθεί το αίτημά του, π.χ. «Ξέρω ότι πεινάς πολύ. Τώρα θα στρώσω το τραπέζι, μετά θα ετοιμάσω τη σαλάτα και σε λίγο θα φάμε». Έτσι, το παιδί νιώθει ότι το ακούμε και σεβόμαστε την ανάγκη του, ενώ ταυτόχρονα καλλιεργείται η υπομονή του και ενισχύεται η ικανότητά του να περιμένει.

Πολύ σημαντικό, επίσης, είναι να το ενθαρρύνουμε να προσπαθήσει κι άλλο για να επιτύχει κάτι, προσφέροντάς του μία μικρή καθοδήγηση, χωρίς, όμως, να του δίνουμε απευθείας τη λύση. Δίνοντας σε ένα παιδί την ώθηση να βάλει τα δυνατά του, ώστε να καταφέρει κάτι μόνο του, η ικανοποίηση που θα αισθανθεί μόλις το πετύχει θα είναι πολύ μεγάλη και θα του δώσει το κίνητρο να συνεχίσει τις προσπάθειες.

Τέλος, ακόμη και όταν αποφασίσουμε ότι δεν θα ικανοποιήσουμε μία επιθυμία του παιδιού μας, είναι σημαντικό πρώτα να την αναγνωρίσουμε με ενσυναίσθηση και να την αντιμετωπίσουμε με κατανόηση, εξηγώντας στη συνέχεια, με σαφήνεια τους λόγους για τους οποίους δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί.

Με όσα προαναφέρθηκαν, λοιπόν, μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί να μάθει να ελέγχει τις επιθυμίες του και να αποδέχεται τη μη ικανοποίησή τους. Στόχος είναι να αναπτύξει τις ικανότητές του να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα συναισθήματά του και να ανταπεξέρχεται στις ματαιώσεις που είναι αναπόφευκτες στην καθημερινή ζωή.

Ενημερωθείτε σήμερα!

Όσο πιο νωρίς ανιχνευθεί µια δυσκολία τόσο πιο εύκολη και αποτελεσματική θα είναι η αντιμετώπισή της.

Συμπληρώστε το ιστορικό.

Κλείστε ραντεβού